රිපබ්ලිකන් නායක කෙවින් මැකාති ඊයේ(7) උදෑසන අමෙරිකානු නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ කථානායකවරයා ලෙස දිවුරුම් දුන්නේ බෙදුනු තීන්දු මතින් සතියක් තිස්සේ පැවැති අභ්‍යන්තර ගැටුම් අවසන් කර නිල වශයෙන් සභාවේ පාලනය රිපබ්ලිකන් පක්ෂය හෙවත් “ග්‍රෑන්ඩ් ඕල්ඩ් පාර්ටි” වෙත භාර දුන්නේය.

සාමාන්‍යයෙන් නොගැලපෙන ක්‍රියා පටිපාටියක් ලෙස සලකන සිදු වූ ක්‍රියාදාමය පක්‍ෂයේ භේදයක් ඇති බවට පසක් වූ අතර එය ඓතිහාසික ගැටුමක් බවට පත් විය. දැඩි මතධාරී රිපබ්ලිකන් මන්ත්‍රීවරු 20 දෙනෙකුගේ ඒකාබද්ධ උත්සාහයක ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මැකාතිගේ පත්වීම ව්‍යර්ථ කරනු ලැබුවේ ඔවුනට හිතවත් පුද්ගලයෙකු ලෙස ඔවුන් සලකන අයෙකු නායකයෙකු ලෙස පත්වන තෙක් ඡන්ද විමසීම් පැවැත්වීමට ඒකාබද්ධ උත්සාහයක් ගෙන ඇත.

එහෙත් කෙවින් මැකාති යනු කවුද කවුද?

කැලිෆෝනියා දිස්ත්‍රික්කය 2007 වසරේ සිට වාර නවයක් නියෝජනය් කරමින් කොන්ග්‍රස් සභිකයෙකු කටයුතු කර ඇත. ඔහු ගතානුගතික ලෙස පෝල් රයන් ගේ සමීප සගයෙකුව හිඳිමින් 2015-2019 කාලය තුළ කථානායකවරයා ලෙස කටයුතු කළේය. එලෙසම දශකයකට ආසන්න කාලයක් පක්ෂයේ ඉහළම කවයන් තුළ සංක්‍රමනය කිරීමට හැකියාව ලබාගෙන ඇත. 2014 සිට 2019 දක්වා බහුතරයේ නායකයාගේ භූමිකාවට පන පෙවූ අතර 2019 සිට මේ දක්වා සුළුතරයේ නායකයාගේ භූමිකාව අත්පත් කරගෙන සිටියි.

මැකාති හිටපු ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ ආරම්භක ආධාරකරුවෙකු වූ අතර ඔහුගේ ජනාධිපති ධුර කාලය පුරාවටම බොහෝ ප්‍රශ්න වලදී ඔහු සමඟ එක පෙලට සිට ගත්තෙකු විය. කෙසේ වෙතත්, 2020 මැතිවරණයෙන් පසු ට්‍රම්ප්ගේ වංචා සහගත ප්‍රකාශයන්ගෙන් ඈත්වී සිටීමට කටයුතු කළේය. කෙසේ වුවද පසුව දෙදෙනා සමගි වූ අතර ට්‍රම්ප් කථානායකවරයා සඳහා වූ ඔහුගේ නම අනුමත කළේය.

මැකාතිට කතා නායක වීමට මෙතරම් කල් ගත වූයේ ඇයි?

රිපබ්ලිකානුවන් සභා ගර්භයේ ආසන 222 න් 213 ක බහුතරයක බලය හොබවති. ඒ අනුව සාමාන්‍ය තත්වයක් යටතේ කතානායක ධූරය පහසුවෙන් දිනා ගැනීමට මැකාතිට හැකි වනු ඇත. කෙසේ වෙතත්, රිපබ්ලිකන් පක්ෂයේ වඩාත් ගතානුගතික අංශයේ විරුද්ධත්වයට ස්තූතිවන්ත වන්නට, ඔහු වෙනුවෙන් ඡන්ද වට 15 ක් වැය කරන්නට සිදු විය. ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් ට්‍රම්ප් හිතවාදී “නිදහසේ කවය” හෙවත් ෆ්‍රීඩම් කෝකෙස් හි සාමාජිකයින් වෙති.

පළමු වටයේ දී, රිපබ්ලිකානුවන් 19 දෙනෙකු මැකාතිට විරුද්ධ වූ අතර, එම සංඛ්‍යාව 15 වන සහ අවසාන වටයේ දී ‘දැනට’ ඡන්දය දුන් හය දෙනෙකු දක්වා අඩු විය.අමෙරිකානු ඉතිහාසය තුළ කථානායකවරයකු පත් කිරීම සඳහා සභාව එක් වටයකින් ඔබ්බට අවසන් වරට ගියේ 1923 දීය.

මැකාතිගේ විරුද්ධවාදීන්ට අවශ්‍ය වූයේ කුමක්ද?

මැකාති යනු ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය සමඟ සම්මුතියක් ඇති කර ගැනීමට තරම් සුදුසු පුද්ගලයෙකු නොවන බවත්, සංක්‍රමණ, වියදම් ප්‍රතිසංස්කරණ, හෝ දැවැන්ත තාක්ෂණික සමග සංගත නියාමනය සම්බන්ධයෙන් ප්‍රමාණවත් තරම් ආක්‍රමණශීලී නොවන බවත් “ෆ්‍රීඩම් කෝකෙස්” තුළ දිගු කලක් තිස්සේ වාද විවාද කර තිබුණි.

ෆ්ලොරිඩා දිස්ත්‍රික්කය නියෝජනය කරන මැට් ගේට්ස් වැනි මෙම කණ්ඩායමේ සමහර සාමාජිකයින් අවසාන ඡන්දය තෙක් මැකාතිට විරුද්ධ වූ අතර තවත් සමහරු ඡන්දය දීමට පෙර නීති සම්පාදනය කිරීමට වැඩි කාලයක් ලබා දෙන නීති මාලාවක් පවා ඉල්ලා සිටියහ. ඡන්ද විමසීම අතරතුර කථානායකවරයා ඉවත් කිරීම සම්බන්ධයෙන් වැඩි බලයක් සහ බලගතු කමිටු පැවරුම් පවා ඉල්ලා සිටියහ.

යුක්රේන-රුසියා ගැටුම සම්බන්ධයෙන් මැකාතිගේ ස්ථාවරය කුමක්ද?

මෙම සතිය මුලදී, මැට් ගේට්ස් මැකාති සම්බන්ධයෙන් පැවසුවේ “ඔහුගේ දෘෂ්ටිකෝණයන්, ඔහුගේ ආස්ථානයන්, හරියට ඔබගේ දෙපතුල් වලට යටින් වැලි මෙන් මාරු වන” බවයි. යුක්රේනයට එක්සත් ජනපද මිලිටරි ආධාර සම්බන්ධයෙන් සියලුම ඩිමොක්‍රටික් සහ රිපබ්ලිකානුවන් උද්යෝගයෙන් සහාය දෙන අතර “ෆ්‍රීඩම් කෝකෙස්” හි සමහර සාමාජිකයින් මෙම ආධාර වලට ප්‍රභලව විරුද්ධ වන බැවින් මැකාතිට එරෙහි විරෝධය එයම වන බව බැලූ බැල්මට පෙනේ.

රිපබ්ලිකන් පක්ෂයට කොන්ග්‍රසයේ බලය නැවත ලබා ගතහොත්, ඔවුන් තවදුරටත් කියෙව් පාලනයට “හිස් චෙක්පතක්” ලබා නොදෙන බව නොවැම්බරයේ මධ්‍ය කාලීන මැතිවරණයට පෙර මැකාති පැවසීය. කෙසේ වුවද ඊට දින කිහිපයකට පසු සීඑන්එන්   පීඩනයට ලක් වූ ඔහු අවධාරනය කළේ, ඔහු “යුක්රේනයට දැඩි සහයෝගයක් දක්වන” නමුත් “වගවීම” වෙත තල්ලු කරන බවයි.

මැකාති පසුගිය මැයි මාසයේදී යුක්රේනය සඳහා ඩොලර් බිලියන 40 ක ආර්ථික හා මිලිටරි ආධාර පැකේජයකට පක්ෂව ඡන්දය දුන් නමුත් දෙසැම්බරයේ කියෙව් සඳහා තවත් ඩොලර් බිලියන 40 ක් අඩංගු දැවැන්ත ඩොලර් ට්‍රිලියන 1.7 ක වියදම් බිල්පතකට එරෙහිව ඡන්දය ලබා දුණි.

අමෙරිකානු ඡන්දදායකයා සිතන්නේ කුමක්ද?

මෙම සතිය මුලදී පවත්වන ලද රස්මුස්සෙන් මත විමසුමකට අනුව, රිපබ්ලිකන් ඡන්දදායකයින්ගෙන් අඩකට (48%) වඩා අඩු පිරිසකට රිපබ්ලිකන් පක්ෂයට මැකාතිව කථානායක ලෙස තෝරා ගැනීමට අවශ්‍ය බව පැවසුවේය. මේ අතර, 29%ක් ඔහු ඡන්ද සටනින් ඉවත් කළ යුතු බව පැවසූ අතර 23% ක් කිසිවක් තීරණය කර නැති බව පැවසුවේය.

ඊළඟට සිදුවන්නේ කුමක්ද?

අවහිරය නිරාකරණය වීමත් සමඟ, සභාවට සුපුරුදු පරිදි කටයුතු කිරීමට හැකිය  නීති සම්පාදනය කිරීම සහ රජයේ දෙපාර්තමේන්තු අධීක්ෂණය කිරීම, දේශසීමා ආරක්ෂාව පිළිබඳ පනත් කෙටුම්පතක්  මැකාති පොරොන්දු වී ඇති අතර, ඔහුගේ කමිටු බයිඩෙන් පවුලේ දූෂිත විදේශ ගනුදෙනු විමර්ශනය කරන බවටත්, අන්තර්ජාල වාරණයේ එෆ් බී අයි හි භූමිකාව විමර්ශනය කරන බවටත්, කොවිඩ් 19 වෛරසයේ මූලාරම්භය සොයා බලන බවටත් ප්‍රතිඥා දී ඇත.