දේශගුණික අර්බුදය කියන්නේ චීන උප්පරවැට්ටියක්.. එහෙම ප්‍රශ්නයක් ලෝකයට නැහැ.. එහෙම කිව්වේ ගතවූ පස්වසර තුළ ඇමරිකාව පාලනය කරපු නායකයා ට්‍රම්ප්.

ඒ හා සමාන කතා කියපු ලෝක නායකයෝ දෙතුන්දෙනෙක් ම පහුගිය කාලේ හිටියා. හැබැයි ගෝලීය අර්බුදයක් විදියට හඳුනාගෙන තිබෙන දේශගුණික අර්බුදයේ වැදගත්කම නිවැරදිව දැකපු ලෝක නායකයොත් හිටියා.

අර එහෙම කියපු ඇමරිකාවේ ලොක්කා ව නම් දැන් මිනිස්සු ගෙදර යවලා ටිකක් කල්. දැන් ඉන්නේ වෙන එක්කෙනෙක්; බයිඩ්න්. එයා මොකද මේ ගැන කියන්නේ?

මේ මෑතකදී එක්සත් ජනපදයේ දේශගුණ කටයුතු සම්බන්ධ නියෝජිත ජෝන් කෙරී මහතා බීබීසී පුවත්සේවය ට කියා තිබෙනවා එළඹෙන නොවැම්බරයේ බ්‍රිතාන්‍යයේ දී පැවැත්වීමට නියමිත එක්සත් ජාතීන්ගේ දේශගුණ සමුළුව ළඟ ළඟ පැමිණෙන මේ මහා දේශගුණ ව්‍යසනයෙන් ගැලවීමට අපට තිබෙන අවසාන අවස්ථාව කියා.

එක්සත් ජාතීන්ගේ දේශගුණික සමුළුවේ, නැත්නම් COP (Conference of Parties) 26 වන සමුළුව එළඹෙන නොවැම්බරයේ ස්කොට්ලන්තයේ ග්ලැස්ගෝ හි පැවැත්වීමට නියමිතයි.

ලොව වටා රාජ්‍ය නායකයින් රැසක් මීට සහභාගී වීමට නියමිතයි.

මතකද 2019 වසරේ පැවැත්වූ සමුළුව? ස්වීඩනයෙන් පැමිණි පුංචි ග්‍රේටා තුන්බර්ග් දියණිය කළ කතාව? ඈ මතුකළ කරුණු හමුවේ ලෝක නායකයින් පවා සුසුම් හෙලූ අවස්ථාව? ඒත් එකම එක නායකයෙක් විතරක් ඇගේ කතාව සමච්චලයට ලක්කළ විදිය?

මෙම වසරේ පැවැත්වීමට නියමිත සීඕපී සමුළුව ගැන අදහස් දක්වමින් කෙරී මහත්මයා පවසා තිබෙන්නේ නව ඇමරිකානු ජනපති ජෝ බයිඩන් මහතා දේශගුණ අර්බුදය ආමන්ත්‍රණය කිරීම සඳහා විධායක නියෝගයන් රැසක්ම අත්සන් කර තිබෙන බවයි.

එක්සත් ජනපදයේ හිටපු ජනපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් මහතා දේශගුණය සම්බන්ධ පැරීසි ගිවිසුමෙන් ඉවත් වීමට කටයුතු කර තිබුණා. නමුත් ජෝ බයිඩ්න් මහතා නැවත ඇමරිකාව ගිවිසුමට ඇතුළත් කරන්න කටයුතු කර තිබුණා.

දේශගුණික අර්බුදය ගෝලීය ගැටළුවක් බවත්, ඒ සඳහා ඇමරිකාව නායකත්වය ගත යුතු බවත් බයිඩ්න් මහතා අවධාරණය කර තිබුණා.

මේ ව්‍යසනයෙන් අපට ගැලවීමට තිබෙන අවසාන අවස්ථාව

එළඹෙන ග්ලැස්ගෝ සම්මුතිය දේශගුණික අර්බුදයෙන් මිදීමට අපට තිබෙන අවසාන අවස්ථාව යැයි කියූ ජෝන් කෙරී මහත්මයා බීබීසී පුවත් සේවයට අවධාරණය කරේ ගෝලීය කාබන් විමෝචනයෙන් සියයට අනූවක් පමණම ඇමරිකානු දේශසීමාවෙන් එපිට පැමිණෙන වාතාවරණයක් තුළ පැරීසි ගිවිසුමට යළි ඇතුල් වීම පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවන බව ජනපති බයිඩ්න් මහතා විශ්වාස කරන බවයි.

හිටපු ජනපති ට්‍රම්ප් ඇමරිකාවේ පාරිසරික ප්‍රතිපත්තීන් බොහොමයක් ආපසු හරවා යවනු ලැබුවා එරට ෆොසිල ඉන්ධන නිශ්පාදනය ඉහළ නැංවීමට.

එතැනින් ද නොනැවතී අප තමයි ස්වාධීන රාජ්‍යයක් විදියට බලශක්ති ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රමුඛයා, පෙට්‍රොලියම් අපනයනයේ ප්‍රමුඛයා යැයි පුරසාරම් ද දෙඩුවා.

“අවුරුදු තුනකට කලිං අපට කියා තිබුණේ මෙහි ප්‍රතිවිපාක වළක්වා ගැනීමට අපට වසර 12 ඉතිරිව තිබෙන බව. ඒ අවුරුදු තුනත් අපිට නැතිවුණේ ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් හින්දා, මොකද ඔහු ඒ කිසිවක් විශ්වාස කළේ නැහැ. විද්‍යාව අපිට කියන දේ විශ්වාස කරන්නට දැන් ඉතිරි වෙලා තියෙන්නේ අවුරුදු නවයක් පමණයි.”

එහෙම කිව්වේ කෙරී මහත්මයා.

එක්සත් ජනපදය විසින් අහිතකර වායු විමෝචනය 0% දක්වා ම තුරන් කළත් දේශගුණික අර්බුදයට එය විසඳුමක් නොවන බවයි කෙරී මහත්මයා අවධාරණය කරේ.

බයිඩ්න් මහත්තයා මොකද කියන්නේ?

ඇමරිකාව කියන දේ ලෝකය පිළිගනී ද කියන කරුණ ගැන සදාචාරාත්මක පැත්තෙන් ප්‍රශ්නයක් තිබෙන බව පෙනී යනවා. මොකද, අවුරුදු පහක් ම ලෝකේ බලවත් ම රාජ්‍යය වන ඇමරිකාව ට්‍රම්ප් පාලනය යටතේ පතුරු ඇරියේ දේශගුණික අර්බුදය මිත්‍යාවක් බව පවසමින්.

ඉතිං ඇමරිකාවට දැන් තිබෙන උනන්දුව ලෝකය පිළි ගනීද?

කොහොම උනත් වත්මන් ජනපති ජෝ බයිඩ්න් මහතා ට දේශගුණ අර්බුදය පිළිබඳ ලොකු උනන්දුවක් තිබෙන බව නම් පෙනී යනවා.

ඔහු මේ වන විට පොදු ඉඩම් වලට පැනවූ තෙල් හා ගෑස් බදු නිදහස් කිරීමටත්, 2030 වන විට මුහුදු කලාපයේ සුලං බලයෙන් විදුලිය නිශ්පාදනය කිරීම දෙගුණ කිරීමටත් විධායක නියෝග නිකුත් කර තිබෙනවා.

එළඹෙන නොවැම්බරයේ දේශගුණික සමුළුව පැවැත්වෙන තෙක් නොසිට දැන් පටන් ම බහුපාර්ශ්වික සාකච්ඡා පැවැත්වීමට ද බයිඩ්න් මහතා කටයුතු යොදා තිබෙනවා.

ඒ අනුව බයිඩ්න් ගේ ප්‍රධානත්වයෙන් එළඹෙන අප්‍රේල් මස පෘථිවි දිනයට සමගාමීව ඇමරිකාවේ විශේෂ සමුළුවක් පැවත්වීමට ද නියමිත බවයි වාර්තා වෙන්නේ.

බයිඩ්න් විසින් දේශගුණික අර්බුදයට අදාළ ව හඳුන්වා දුන් ප්‍රතිපත්ති මාලාවෙන් 2030 වන විට අවම 30% ක වත් රජය සතු ඉඩම් හා සාගර කලාප සංරක්ෂණය කිරීමට පියවර ගෙන තිබෙනවා.

කොවිඩ් උවදුරෙන් මිදීමට ජාතික මට්ටමේ ප්‍රතිචාරයක් දියත් කළ යුතු සේම, සර්ව ජාතික ප්‍රතිචාරයක් දේශගුණික විපර්යාස කෙරේ ද යොමුකළ යුතු බව ජෝ බයිඩ්න් මහතා අවධාරණය කරනවා.

බයිඩ්න් ගේ තීරණ වලින් වම දකුණ ගැටෙයි

කැනඩාවේ සිට එක්සත් ජනපදය හරහා තෙල් පරිවහනය කරන Keystone XL බිම්නාල පද්ධතියේ ඉදිකිරීම් කටයුතු නතර කර දැමීමට බයිඩ්න් මහතා විධායක නියෝගයක් නිකුත් කර තිබුණා. මේ සමඟ ධවල මන්දිරයට එල්ල වුණු විවේචන අපමණයි.

ඒ, ඉදිකිරීම කටයුතු නතර කිරීමෙන් පුද්ගලයින් ට රැකියා අහිමි වන බව පවසමින්.

කෙසේ වෙතත්, බයිඩ්න් ඊට ප්‍රතිචාර දැක්වූවා. ඔහු පැවසුවේ ජනපදයේ ජල පද්ධතීන්, මාර්ග පද්ධතීන් හා බලශක්ති යටිතල පහසුකම් දියුණු කිරීමෙන් රැකියා උත්පාදනය මිලියන ගණනින් සිදුකළ හැකි බවයි. එමඟින් දේශගුණයට සිදුවන හානිය අවම කළ හැකි බවද ඔහු අවධාරණය කළා.

දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ පසුගිය රජයට සාපේක්ෂව නව බයිඩ්න්-හැරිස් පරිපාලනය දක්වන උන්න්දුව අගය කළ යුතු වනවා. කෙසේවෙතත්, ධූරය ආරම්භයේදී බයිඩ්න් මහතා දක්වන උනන්දුව අවසානය දක්වාම පවත්වාගෙන යාවි ද යන්න පිළිබඳව නම් විමසිල්ලෙන් පසුවියයුතු වෙනවා.

ප්‍රමෝද් චින්තක පීරිස්

https://ukcop26.org/